Skip to main content

MGK Bildirileri

MGK 4 Numaralı Bildirisi ile Milli Güvenlik Konseyi’nin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren (Başkan), üyeler Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluştuğu ve Genel Sekreterliğine Orgeneral Haydar Saltık’ın atandığı duyuruldu. 

MGK 1 Numaralı Bildirisi ile Parlamento ve Hükümet feshedildi. Parlamento üyelerinin dokunulmazlığı kaldırıldı. Halihazırda 22 ilde uygulanmakta olan sıkıyönetim bütün yurtta ilan edildi. Saat 05:00’ten itibaren ikinci bir emre kadar tüm ülkede sokağa çıkma yasağı konuldu.

MGK 2 Numaralı Bildirisi ile Türkiye 13 sıkıyönetim bölgesine bölündü; her bölgeye bir general sıkıyönetim komutanı olarak atandı. “Lüzum görecekleri her türlü tertip ve tedbiri almaya yetkili” kılınan sıkıyönetim komutanlarına adeta sınırsız bir güç verildi. MGK 6 ve 7 nolu Kararlarıyla sıkıyönetim askeri mahkemeleri kuruldu ve  hakim ve savcı atama yetkisi MGK’ya verildi.

MGK 4 Numaralı Bildirisi ile Milli Güvenlik Konseyi’nin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren (Başkan), üyeler Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluştuğu ve Genel Sekreterliğine Orgeneral Haydar Saltık’ın atandığı duyuruldu. 

MGK 1 Numaralı Bildirisi ile Parlamento ve Hükümet feshedildi. Parlamento üyelerinin dokunulmazlığı kaldırıldı. Halihazırda 22 ilde uygulanmakta olan sıkıyönetim bütün yurtta ilan edildi. Saat 05:00’ten itibaren ikinci bir emre kadar tüm ülkede sokağa çıkma yasağı konuldu.

MGK 2 Numaralı Bildirisi ile Türkiye 13 sıkıyönetim bölgesine bölündü; her bölgeye bir general sıkıyönetim komutanı olarak atandı. “Lüzum görecekleri her türlü tertip ve tedbiri almaya yetkili” kılınan sıkıyönetim komutanlarına adeta sınırsız bir güç verildi. MGK 6 ve 7 nolu Kararlarıyla sıkıyönetim askeri mahkemeleri kuruldu ve  hakim ve savcı atama yetkisi MGK’ya verildi.

07.11.1980 günlü ve 2337 sayılı yasa ile 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nun 15. maddesinde değişiklik yapılarak gözaltı süresi 90 güne çıkarıldı.

Bu yargı organları 12 Eylül 1980 döneminin en güçlü organları haline dönüştürüldü. Emir, telkin ve baskılara açık olarak hareket eden sıkıyönetim mahkemeleri ve Askeri Yargıtay, özellikle 765 sayılı TCK 141, 142, 146, 168, 169 ve 125. maddelerine getirdikleri yeni yorumlarla 12 Eylül 1980 Darbesi’nin temel amaçlarına uygun davrandılar. 

07.11.1980 günlü ve 2337 sayılı yasa ile 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nun 15. maddesinde değişiklik yapılarak gözaltı süresi 90 güne çıkarıldı.

Bu yargı organları 12 Eylül 1980 döneminin en güçlü organları haline dönüştürüldü. Emir, telkin ve baskılara açık olarak hareket eden sıkıyönetim mahkemeleri ve Askeri Yargıtay, özellikle 765 sayılı TCK 141, 142, 146, 168, 169 ve 125. maddelerine getirdikleri yeni yorumlarla 12 Eylül 1980 Darbesi’nin temel amaçlarına uygun davrandılar. 

MGK 6 Numaralı Bildirisi ile emir komuta zinciri içerisinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin görevlerine devam edecekleri belirtildi. MGK 9 Numaralı Bildirisi ile Emniyet Genel Müdürlüğü tüm teşkilatı ile beraber Jandarma Genel Komutanlığı’nın emir ve kuruluşuna verildi. Emniyet Genel Müdürlüğü’ne Korgeneral Hayrettin Tulunay getirildi.

MGK 6 Numaralı Bildirisi ile emir komuta zinciri içerisinde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin görevlerine devam edecekleri belirtildi. MGK 9 Numaralı Bildirisi ile Emniyet Genel Müdürlüğü tüm teşkilatı ile beraber Jandarma Genel Komutanlığı’nın emir ve kuruluşuna verildi. Emniyet Genel Müdürlüğü’ne Korgeneral Hayrettin Tulunay getirildi.

MGK 7 Numaralı Bildirisi ile siyasi parti faaliyetleri yasaklandı. Parti bina ve tesisleri sıkıyönetim ve garnizon komutanlıklarınca emniyet ve kontrol altına alındı. DİSK, MİSK ve bunlara bağlı sendikaların faaliyetleri durduruldu. Türk Hava Kurumu, Çocuk Esirgeme Kurumu ve Kızılay hariç bütün derneklerin faaliyetleri durduruldu. Milli Güvenlik Konseyi, 2 Haziran 1981’de, 52 numaralı Kararı ile 11 Eylül 1980 tarihinde parlamentoda üyesi bulunan siyasi parti üyeleri ve yöneticilerinin Türkiye’nin geçmiş veya gelecek siyasi ya da hukuki yapısıyla ilgili olarak kendi anlayışları doğrultusunda sözlü veya yazılı beyanda bulunmaları, makale yazmaları veya bu amaçlarla toplantı yapmaları yasaklandı. 16 Ekim 1981 tarih ve 1533 sayılı Siyasî Partilerin Feshine Dair Kanun ile 11 Eylül 1980 itibariyle faaliyet gösteren tüm siyasî partiler kapatıldı ve tüm taşınır taşınmaz malları Hazine’ye devredildi. 

Milli Güvenlik Konseyi’nin 15 Numaralı Bildirisi ile tüm grev ve lokavtlar ikinci bir karara kadar ertelendi. Bütün işyerlerinde 15 Eylül 1980 sabahı üretime başlanacağı açıklandı. 15 Eylül 1980 tarihli ve 8 numaralı MGK Kararı ile DİSK, MİSK ve Hak-İş ile bunlara bağlı sendikaların hesapları bloke edildi. 21 Eylül 1980 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nda değişiklik yapan kanun ile sıkıyönetim komutanlıklarına grev, lokavt ve irade beyanı gibi sendikal faaliyetleri sürekli olarak durdurma ve izne bağlama yetkisi tanındı.

25 Eylül 1980 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Milli Güvenlik Konseyi Yasama Görevleri İçtüzüğü ile yasama yetkisini üzerine alan Milli Güvenlik Konseyi, 27 Ekim 1980 tarihli adeta geçici anayasa da denebilecek Anayasa Düzeni Hakkında Kanun ile anayasada değişiklik yapma yetkisini de kendisine aldı. MGK sadece 1981’in sonuna kadar 51 tanesi yeni yasa olmak üzere toplam 268 yasa çıkardı. Bunlar özellikle asayiş, ceza kanunu ve yargılaması, ölüm cezasının infazı ve TSK’nın ihtiyaçları ile ilgiliydi. Tüm askerî rejim döneminde ise toplam 669 yasa çıkarıldı. 29 Haziran 1981 tarihli Kurucu Meclis Hakkında Kanun ile MGK ve Danışma Meclisi’nden oluşan Kurucu Meclis anayasa ve gerekli yasaları yapmakla görevlendirildi. 160 üyeli Danışma Meclisi’nin üyeleri ya doğrudan (40 üye) ya da dolaylı olarak (her ili temsilen valisinin önereceği adaylar arasından) MGK tarafından seçilecekti. Danışma Meclisi ilk toplantısını 23 Ekim 1981 günü yaptı.

MGK 3 Numaralı Bildirisi ile halkın zaruri ihtiyaçlarının sokağa çıkma yasağı çerçevesinde nasıl karşılanacağı ve sıkıyönetim veya garnizon komutanlıklarından alınacak izinler düzenlendi. 

MGK 8 Numaralı Bildirisi ile devlet dairelerinde, belediyelerde, KİT ve özerk devlet kuruluşlarında çalışan tüm memur, sözleşmeli ve ücretli personelin emeklilik, istifa, işten ayrılma ve atamaları durduruldu.

Devlet Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve MGK Başkanı sıfatıyla Kenan Evren, 20.09.1980 tarihli yazıyla emekli Oramiral Bülend Ulusu’yu Başbakan olarak görevlendirdi ve onun tarafından seçilecek Bakanlar Kurulu’nu bildirmesini istedi.

MGK 7 Numaralı Bildirisi ile siyasi parti faaliyetleri yasaklandı. Parti bina ve tesisleri sıkıyönetim ve garnizon komutanlıklarınca emniyet ve kontrol altına alındı. DİSK, MİSK ve bunlara bağlı sendikaların faaliyetleri durduruldu. Türk Hava Kurumu, Çocuk Esirgeme Kurumu ve Kızılay hariç bütün derneklerin faaliyetleri durduruldu. Milli Güvenlik Konseyi, 2 Haziran 1981’de, 52 numaralı Kararı ile 11 Eylül 1980 tarihinde parlamentoda üyesi bulunan siyasi parti üyeleri ve yöneticilerinin Türkiye’nin geçmiş veya gelecek siyasi ya da hukuki yapısıyla ilgili olarak kendi anlayışları doğrultusunda sözlü veya yazılı beyanda bulunmaları, makale yazmaları veya bu amaçlarla toplantı yapmaları yasaklandı. 16 Ekim 1981 tarih ve 1533 sayılı Siyasî Partilerin Feshine Dair Kanun ile 11 Eylül 1980 itibariyle faaliyet gösteren tüm siyasî partiler kapatıldı ve tüm taşınır taşınmaz malları Hazine’ye devredildi. 

Milli Güvenlik Konseyi’nin 15 Numaralı Bildirisi ile tüm grev ve lokavtlar ikinci bir karara kadar ertelendi. Bütün işyerlerinde 15 Eylül 1980 sabahı üretime başlanacağı açıklandı. 15 Eylül 1980 tarihli ve 8 numaralı MGK Kararı ile DİSK, MİSK ve Hak-İş ile bunlara bağlı sendikaların hesapları bloke edildi. 21 Eylül 1980 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu’nda değişiklik yapan kanun ile sıkıyönetim komutanlıklarına grev, lokavt ve irade beyanı gibi sendikal faaliyetleri sürekli olarak durdurma ve izne bağlama yetkisi tanındı.

25 Eylül 1980 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Milli Güvenlik Konseyi Yasama Görevleri İçtüzüğü ile yasama yetkisini üzerine alan Milli Güvenlik Konseyi, 27 Ekim 1980 tarihli adeta geçici anayasa da denebilecek Anayasa Düzeni Hakkında Kanun ile anayasada değişiklik yapma yetkisini de kendisine aldı. MGK sadece 1981’in sonuna kadar 51 tanesi yeni yasa olmak üzere toplam 268 yasa çıkardı. Bunlar özellikle asayiş, ceza kanunu ve yargılaması, ölüm cezasının infazı ve TSK’nın ihtiyaçları ile ilgiliydi. Tüm askerî rejim döneminde ise toplam 669 yasa çıkarıldı. 29 Haziran 1981 tarihli Kurucu Meclis Hakkında Kanun ile MGK ve Danışma Meclisi’nden oluşan Kurucu Meclis anayasa ve gerekli yasaları yapmakla görevlendirildi. 160 üyeli Danışma Meclisi’nin üyeleri ya doğrudan (40 üye) ya da dolaylı olarak (her ili temsilen valisinin önereceği adaylar arasından) MGK tarafından seçilecekti. Danışma Meclisi ilk toplantısını 23 Ekim 1981 günü yaptı.

MGK 3 Numaralı Bildirisi ile halkın zaruri ihtiyaçlarının sokağa çıkma yasağı çerçevesinde nasıl karşılanacağı ve sıkıyönetim veya garnizon komutanlıklarından alınacak izinler düzenlendi. 

MGK 8 Numaralı Bildirisi ile devlet dairelerinde, belediyelerde, KİT ve özerk devlet kuruluşlarında çalışan tüm memur, sözleşmeli ve ücretli personelin emeklilik, istifa, işten ayrılma ve atamaları durduruldu.

Devlet Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve MGK Başkanı sıfatıyla Kenan Evren, 20.09.1980 tarihli yazıyla emekli Oramiral Bülend Ulusu’yu Başbakan olarak görevlendirdi ve onun tarafından seçilecek Bakanlar Kurulu’nu bildirmesini istedi.